Huurachterstanden en de theorie van de schaarste

Hoe verklein je de kans dat huurders van een woning de huur niet meer (kunnen) betalen? Het lectoraat Armoede Interventies van de Hogeschool van Amsterdam probeert via meerdere onderzoeken een aanzet te geven tot het beantwoorden van die vraag. De theorie van de schaarste kan daar uitkomst bij bieden, is de overtuiging van senior onderzoeker Jorien van der Laan.

Harvard-econoom Sendhill Mullainathan en Eldar Shafir, psycholoog aan de universiteit Princeton, publiceerden een paar jaar geleden hun baanbrekende theorie over schaarste. In een notendop luidt die: wie schaarste ervaart – lees: wie arm is – neemt beslissingen die op korte termijn wellicht goed zijn, maar verliest de focus op de langere termijn uit het oog. Die tunnelvisie leidt volgens beide onderzoekers tot een daling van het IQ met 11 tot 13 punten. “De theorie van de schaarste is voor ons een enorme inspiratiebron om methoden te vinden die steun kunnen bieden aan huurders met financiële problemen,” zegt Jorien van der Laan.

“Het klinkt paradoxaal, maar het is belangrijk sommige mensen dingen uit handen te nemen om de zelfredzaamheid te stimuleren.”

Zelfredzaamheid

Cijfers over betaalachterstanden in 2016 (Aedes 2017): 
- Bij zittende huurders
  161 miljoen euro
- Bij vertrokken huurders
  145 miljoen euro

“We hebben het in onze maatschappij steeds vaker over zelfredzaamheid en het aanspreken van de eigen kracht. Dat is prima, maar je moet wél kijken wat mensen nodig hebben om die eigen kracht aan te kúnnen spreken. Je moet ze een gevoel van ruimte geven zodat ze makkelijker de juiste beslissingen kunnen nemen en het beste uit zichzelf halen.”

Het lectoraat verkent in samenwerking met de Amsterdamse woningcorporaties De Key en Rochdale voorzichtig de mogelijkheden om huurders die noodzakelijke ruimte te bieden. “De corporaties werken hard aan het voorkomen van huurachterstanden, maar ze zijn zoekende naar de juiste manieren. We werken samen om daar beter zicht op te krijgen.”

Waardevol

Praktische steun kan waardevol zijn, zoals huurders helpen met het maken van een budget voor de maandelijkse leefkosten of de huur direct laten afschrijven van een uitkering of via toeslagen. “Het klinkt paradoxaal, maar het is belangrijk sommige mensen dingen uit handen te nemen om de zelfredzaamheid te stimuleren.”

Sommige interventies helpen tijdelijk, blijkt uit onderzoek van het lectoraat, zoals het sturen van een sms’je of een positief geformuleerde brief ter herinnering aan het betalen van de huur. Tegelijk kunnen ze een aanleiding vormen om in contact te komen met huurders zodat meer structurele oplossingen wellicht toch in beeld komen.

Bewustwording

Vervolgonderzoek is dan ook zeker nodig, volgens Van der Laan. Wat gebeurt er bijvoorbeeld wanneer je in een brief zet dat huurders een betalingsregeling kunnen treffen? En welke financiële adviezen zijn nuttig wanneer iemand een woning krijgt toegewezen?”

Boven alles hoopt ze dat meer mensen zich bewust worden van de effecten van armoede op het denk- en handelingsvermogen. “Dan kunnen we samen op zoek naar oplossingen die daar beter op aansluiten. Wij hebben het ei van Columbus nog niet gevonden, maar hopen daar zeker een bijdrage aan te leveren.”

 

Tekst en fotografie: Eddy Steenvoorden